Adrenal Bez (Böbrek üstü bezi) Hastalıkları

Böbreküstü bezi yani adrenal bezi, vücutta çok sayıda önemli hormonun üretilmesinden sorumlu organdır ve böbreküstü bezine bağlı gelişen hastalıklar böbreküstü bezi hastalıkları olarak adlandırılır.

Böbreküstü (adrenal veya sürrenal) bezleri her iki böbreğin üst bölümüne yaslanmış olarak yer alan böbrek fonksiyonları ile ilgisi olmayan bezler olup hormon salgılarlar. Dokular 30 x 50 x 10 mm ebadında 4-5 gr ağırlığındadır. Böbreküstü bezinin görevleri arasında korteks ve medulla olarak iki tabakası olan adrenal bezleri korteksinden kortizol, aldosteron, androjen ve östrojen salgılanırken böbrek üstünün medulla tabakası ise adrenalin ve noradrenalini sentez eder. Böbreküstü bezlerinden ayrıca cinsiyet hormonları da salgılanmaktadır.

Böbreküstü Bezi Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

Böbreküstü bezi hastalıklarında belirtiler (semptomlar) sahip olunan hastalığa göre değişiklik göstermektedir. Hormonal dengede bir sorun yaşanıyorsa bu duruma bağlı hastalıklar ortaya çıkar ve her hastalık farklı semptomlar ile kendisini ifade eder. Böbreküstü bezi hastalıklarında belirtiler, salgılanan hormonların hangisinde bir dengesizlik var ise bu duruma göre belirtiler ilen kendisini gösterecektir.

Böbreküstü Bezi Hastalıkları Nasıl Teşhis Edilir?

Vücut genel dengesi ve sağlığı için önemli hormonlarından üretilmesinden sorumlu olan böbreküstü bezleri, yaşanan rahatsızlar sonrasında tahribata uğrayabilir ve bunun sonucunda tam verimle çalışamayabilir. Bu verimsizlik sonucunda da böbreküstü bezleri üretimlerinden sorumlu oldukları hormonları tam üretemez ve sorunlar baş göstermeye başlar. Her hastalık için geçerli olan erken teşhis böbreküstü bezi hastalıkları içinde son derece önemlidir.

Kişiler yaşadıkları şikayetler sonrasında doktora başvurmalarında, doktor fiziksel muayene ve tetkik sonucu böbreküstü bezi hastalıklarından şüphelenirlerse, durumu tam teşhis edebilmesi için birkaç uygulamaya başvuracaktır. Manyetik rezonans, bilgisayarlı tomografi gibi testlerle gerekli incelemelerde bulunur, detaylı analize ihtiyaç duyması durumunda sintigrafi’yi de böbreküstü hastalıklarının teşhisinde kullanabilir.

Böbreküstü Bezi Hastalıkları

Böbreküstü bezi kaynaklı birçok hastalık bulunmaktadır fakat en önemlileri Addison, Adenoma, Aldesteron ve Kortizol hastalıklarıdır. Bu hastalıklar haricinde adrenal hiperplazi, adrenal cushing sendromu, primer hiperaldosteronizm, feokromositoma, adrenokortikal karsinoma gibi çeşitli hastalıklar da bulunmaktadır. Bu hastalıkların bir kısmı Adrenal Adenoma üzerinden vuku bulmaktadır.

Kortizol

Kortizolun metabolik etkilerinin başında antienflamtuar (ödem çözücü) ve immunosuppressif etki, kan basıncının sürdürülmesi, kemik formasyonun azalması, insulin direncinin artması (diyabetojenik etki) ile lipoliz ve proteolizin artması gelir. Kortizolun aşırı salgılanması beyincik kaynaklı, ektopik veya doğrudan böbreküstü hiperplazisi (kalınlaşması), adenomu veya kanserine bağlı olabilir. Bununun sonucu Cushing sendromu ortaya çıkar. Tipik klinik bulguların başında kilo artışı, gövdesel şişmanlık, ay dede yüzü, ensede kalınlaşma, karın cildinde çatlaklar gelir.

Aldosteron

Aldosteronun aşırı salgılanması kanda potasyum eksikliğine ve hipertansiyona yol açabilir. Bu klinik tablo Conn sendromu olarak adlandırılır. Böbreküstü bezinin medulla tabakasının aşırı fonksiyonu feokromositoma olarak tanımlanan klinik tabloya yol açar. Tansiyon yüksekliği ile birlikte çarpıntı, yüzde kızarma (flushing) tipik bulgularıdır. Cerrahi olarak müdahalesi laparoskopik (kapalı) olarak yapılır.

Addison Hastalığı

Böbreküstü bezleri tarafından, vücut için gerekli hormonların üretilememesi sonucunda meydana gelen Addison hastalığı, böbreküstü bezinin işlev kaybı sonucu gerçekleşmektedir.

Addison hastalığının belirtileri arasında yorgunluk, iştah ve kilo kaybı, bayılmalar ve tansiyon düşüklüğü, tuz tüketme isteği, karın ağrısı, bulantı, kusma, düşük kan şekeri, pigmentasyon, yapılan aktiviteye göre az terleme, kas ve eklem ağrıları, öfke kontrolünde güçlük, depresyon veya psikolojik rahatsızlıklar, tüylenmede azalma gibi belirtiler bulunmaktadır.

Addison hastalığı çeşitli laboratuvar testleriyle teşhis edilebileceği gibi bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans ile de tanı çalışmalarında faydalanılamaktadır. Hastalar, hormon replasmanı olarak bilinen hormon tedavisi ve kişiye özel diyetle yaşamlarına sağlıklı bir şekilde devam edebilmektedirler.

Adenoma Hastalığı

Adenoma hastalığı aynı zamanda adrenal kitle olarakta isimlendirilmektedir ve böbreküstü bezi tümörleri kaynaklı meydana gelmektedir. Bu çıkan tümörlere adrenal insidenteloma olarakta ifade edilemektedir.

Adenoma hastalığının belirtileri arasında, cilt problemleri, kilo problemleri, kan basıncı problemleri, tansiyon problemleri, çarpıntı, terleme, ağrılı süreçler, kıllanma, çatlak oluşumu, erkeklerde memelerde büyüme gibi çeşitli belirtiler görülebilmektedir. Bu şikayetler adenomanın sebep olduğu çeşitli hormonal rahatsızlıklar kaynaklıdır.

Adenoma hastalığının teşhisinde bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans gibi sistemler kullanılmaktadır. Hastalığın teşhisi kan ve idrar tetkikleriyle de desteklenilmektedir. İhtiyaç halinde çeşitli laboratuvar analizleri de yapılmaktadır. Adenoma hastalığının tedavisi bazı durumlarda çeşitli medikal uygulamalarla olabilmekle birlikte kesin tedavi genellikle cerrahi operasyonlardır.