İdrarda her büyük büyütme alanında üçten fazla yada 1 mm3 idrarda 1000 taneden fazla eritrosit bulunması patolojik kabul edilir ve buna hematüri denir. Hematüriler çeşitli şekillerde sınıflandırılabilirler. Hematüri, gözle görülüp görülmemesine göre makroskobik yada mikroskobik olarak adlandırılır. Hematüri, tek başına bir semptom olabildiği gibi ağrı, ateş ve miksiyona ilişkin semptomlarla birlikte olabilir.
Hematüriler idrarda görülme zamanına göre inisiyal, total yada terminal olarak adlandırılır. Makroskobik hematürilerde bunların ayırımı gözle idrarın hangi kısmının daha koyu gözlendiği görülerek yapılabilir. Mikroskobik hematürilerde yada gözle ayrılamayan makroskobik hematürilerde üç bardak testi yapılır. İdrar ilk, orta ve son kısım şeklinde bardaklara sırasıyla alınır. Eritrositler ilk bardakta yoğun ise inisiyal, son bardakta yoğun ise terminal hepsinde eşit ise total hematüriden sözedilir. İnisiyal hematüriler genellikle üretra, prostat ve seminal vezikülden; terminal hematüriler posterior üretra, mesane boynu yada trigondan; total hematüriler ise mesane düzeyi yada üst üriner sistemdeki patolojilerden köken alır.
Hematüri, üriner sisteme bağlı nedenlerle oluşabildiği gibi üriner sistem dışı nedenlerde de görülebilir. Her kırmızı görülen idrar hematüri olarak kabul edilmemelidir. İdrarda eritrosit bulunması dışındada idrar rengi kırmızı gözlenebilir. Bunlar arasında; aşırı egzersiz, vajinal kanama, sistemik enfeksiyon hastalıkları, akut apandisit, akut divertikül, dekompanse kalp ve solunum hastalıkları, aşı ve serum uygulamaları sayılabilir. Alınan bazı ilaçlar ( azo boyalı antibiyotikler, bazı analjezikler), idrara kırmızı renk veren bazı pigmentler (hemoglobülin, myoglobülin, bilirubin), bazı gıdalar sayılabilir. Gerçek hematüri nedenleri arasında ise; glomerülonefritler, kanserler, üriner sistem taş hastalığı, üriner sistem enfeksiyonları, polikistik böbrek, nörojen mesane, benign prostat hiperplazisi, renal kistler, üretral karünkül, travmalar, hematolojik bozukluklar, vasküler anomaliler sayılabilir. Tanı: Hastanın şikayeti ve hikayesi dinlendikten sonra fizik muayene ve idrar analizleri yapılır. Hematürinin kaynağını saptamak için daha ileri tetkiklere ihtiyaç vardır. Bunlar ultrasonografi (US), intravenöz ürografi (IVU), sistoskopi, idrar sitolojisi ve gerekirse bilgisayarlı tomografi (BT) yada magnetik rezonans görüntüleme (MRI) kullanılabilir.
Ayırıcı Tanı: Pseudohematüri ve gerçek hematüriye neden olan hastalıkları ayırıcı tanıda düşünmek gerekiyor. Mikroskobik inceleme ayırıcı tanıda yardımcı olur.
Ağrılı hematüriler genellikle üriner sistem taş hastalığında ve üreterlerin pıhtı ile tıkanması sonucu görülür. Ağrısız hematüriler ise özellikle ileri yaşlarda üretelyal sistem ve böbrek tümörlerini akla getirmelidir. Ağır egzersiz yapanlarda ağrısız geçici hematüriler gözlenmektedir.
Çocukta mikroskobik hematüri, böbreğin yapısal anomalileri, tümörü veya taşıyla birliktedir. İnfantil tip polikistik böbrek hastalığında hematüriyle birlikte proteinüri silendirüri de bulunur.
Etyolojik sebebe yönelik medikal yada cerrahi tedavi uygulanır.
